Het Mannenkoor van Kamp Westerbork
Samen zingen en samen geloven, zou jij dat kunnen in oorlogstijd? Wanneer je familie is afgevoerd en jij in Kamp Westerbork bent beland, zou je toch denken: ‘wat valt er nog te zingen’?
Toch was het voor Hans van Collem (1920-2010) anders. Hij bleef zingen nadat hij in 1943 in Kamp Westerbork belandde. Voor die tijd was hij immers al koorleider van een Joods mannenkoor in Gouda en ging hij naar het conservatorium van Rotterdam.
Het mannenkoor
In Westerbork leek elke dag hetzelfde: ’s ochtends eten, overdag werken en ’s avonds weer terug naar het kamp. Toen van Collem daar in de rij stond voor het eten besloot hij dat hij wat wilde doen. Hij wilde gaan zingen, samen met anderen.
Van Collem kreeg het voor elkaar om in Kamp Westerbork een mannenkoortje samen te stellen. Ze zongen vrolijke liederen in het Nederlands, maar ook in het Hebreeuws. Het publiek hechtte hier al snel religieuze waarde aan. Het werd een vorm van samen zingen en samen geloven.
Psalm 100
De Hebreeuwse vertaling van Psalm 100 uitgeschreven op een wc-papiertje.
Ook al had men niets, er werd toch druk geïmproviseerd om met muziek bezig te kunnen zijn; om deze uitlaatklep te koesteren. Zo werden muzieknoten in het zand getekend, en later ‘netjes’ op wc-papier. Eén van de liederen die op een wc-papiertje geschreven stond en bewaard is gebleven, is een Hebreeuwse vertaling van psalm 100.
Psalm 100 is een vrolijke psalm. In het Nederlands kennen we dit lied ook wel als ‘Juich aarde, juich alom den Heer’. Van Collem wilde dit lied zingen uit dankbaarheid. Hij was dankbaar dat hij en zijn kampgenoten nog niet zover waren afgezakt als de bezetters en dat ze nog altijd konden zingen.
Er zijn natuurlijk geen opnames van het Mannenkoor van Kamp Westerbork. Toch willen we hieronder Psalm 100 delen. Voor sommigen zal deze psalm een ‘eenvoudig’ loflied blijven, waar het voor anderen een uiting is van dankbaarheid.
Meer lezen en zien?
Op de website ‘De Tweede Wereldoorlog in muziek’ kan je een video-portret vinden van Hans van Collem en meer lezen over het mannenkoor van Westerbork.
Bronnen beeldmateriaal:
Foto Kamp Westerbork: NIOD
Foto Psalm 100: De Tweede Wereldoorlog in muziek