Vier praktische tips voor het gebruik van muziek in je opvoeding

Bijzonder? Ja!

Muziek kan emoties oproepen. Ze kan je blij maken, vrolijk, intens verdrietig of zelfs bang. Muziek doet wat met je geheugen. Ze brengt herinneringen boven waarvan je niet meer wist dat ze bestonden.

Muziek heeft invloed op je bewegingsapparaat. De ene muziek ontspant, je valt er bij in slaap, de andere muziek zorgt ervoor dat je horendol wordt of niet meer kan stilstaan. Bewegen moet, al zijn die bewegingen soms minimaal. Dit laatste heeft trouwens volgens mij meer te maken met het feit dat we ergens geleerd hebben dat bewegen niet hoort. In sommige kerken bijvoorbeeld, maar ook in de bioscoop, of op school.

Dat muziek ongelooflijk bijzonder is, wordt ook benadrukt door de vele wetenschappelijke onderzoeken naar de kracht van muziek. Wist je bijvoorbeeld dat zingen en musiceren de ontwikkeling van sleutelvaardigheden als luisteren en lezen ondersteunt? De emotionele intelligentie ontwikkelt? (Mark Mieras, 2015)

Hoe je het wendt of keert: muziek doet er toe.

Muziek in de opvoeding

Het is belangrijk om muziek door bijvoorbeeld zingen of muziek luisteren, een prominente plek te geven in je opvoeding. Het is een effectief middel waarmee je dat wat jij van waarde vindt, bijvoorbeeld het geloof in God, kan voorleven en overdragen.

En voor iedereen die denkt: ‘Ja maar, ik kan niet zingen!’ Twee opmerkingen. Jonge kinderen vinden je sowieso fantastisch! en op wellicht een enkel procent van de wereld na, kan iedereen (leren) zingen. Je hoeft niet gelijk door naar een talentenjacht op televisie.

Het is niet de garantie dat ze ook later zelf kiezen voor God maar wat wel een garantie is. De muziek die je herhaaldelijk luistert, de liedjes die je herhaaldelijk met ze zingt, ze blijven.

Soms komen ze later terug. Op een onverwacht moment vinden de woorden, over misschien wel de inmiddels weggestopte Vader in de hemel, hun weg terug. Een oude klank, een gebeurtenis met herinneringen en plop….oude woorden zijn terug. Ik vind dat soort momenten een knipoog van God die vertelt: ‘Wat jij ook hebt besloten, Ik ben bij je.'

Vier praktische tips

Tip 1: Kies je moment

Dit moment is per gezin anders. Wij zingen bv. soms als afsluiting van het eten. Het varieert van: ‘Ik wil U danken’, een passend lied voor danken en bidden tot liedjes van ‘Bassie en Adriaan’ of  ‘You Say van Lauren Daigle’. Daarnaast zingen we elke dag ’s avonds, als onze jongste naar bed gaat. Elke avond weer. Herhaling heeft namelijk nog meer kracht. Een kort lied, als gebed. Inmiddels 15 jaar geleden schreef ik zelf zo’n kort liedje: Houd de wacht. Herken je hem? We zingen het nog steeds.

In de afgelopen maanden ontstond zelfs een nieuw, vast moment. De zondagsinvulling tijdens deze corona tijd. Eerst kijken we een online viering, daarna worden er verschillende nummers gedraaid op YouTube. De een luistert, de ander zingt mee, de volgende drinkt koffie of doet de afwas. Maar de muziek klinkt!

En zo zijn er nog veel meer momenten. Zingen op de fiets, muziek luisteren tijdens het huishouden, muziek in speelgoed (al vind ik sommige irritant), muziek maken met muziekinstrumenten, zingen op een verjaardag of bij andere bijzondere gebeurtenissen zoals bij de geboorte van een kind.

Pak je moment. Er zijn er genoeg je hoeft het alleen maar te doen.

Tip 2: Ken de tekst

Zing of luister bewust. Muziek heeft invloed. Dat geldt in positieve zin en in negatieve zin. Wanneer je kinderen jong zijn heb je zelf nog best invloed op de muziek die in je huis komt maar dat verandert snel. Voor je het weet galmen er liedjes door je huis waarvan je denkt: ‘Pardon?’ Je hoort of zingt teksten waar je helemaal niet achter staat.

Ik daag je uit om daarover in gesprek te gaan. Wat zing je nou eigenlijk? Wat vind je er zelf van? Dat geldt voor schokkende teksten, maar ook voor christelijke teksten. Denk bijvoorbeeld aan liederen met moeilijke woorden. Woorden die het uitleggen waard zijn. Zo heb ik het woord ontfermen juist wel gebruikt in een kinderlied. Een woord waarvan de diepgang verloren gaat, als je het wilt vereenvoudigen. Prachtig dus om te bespreken. Er zijn ook liederen die in mijn ogen wel heel kort door de bocht neerzetten dat geloven in God alles, maar dan ook alles oplost. Zelden heb ik een nummer verboden in ons huis, het gesprek vind ik zinvoller.

Bottomline: Ga erover in gesprek, kan je gelijk de moeilijke woorden bespreken.

Tip 3: Gebruik de kracht van muziek

Het mag duidelijk zijn. Muziek kan zo veel. Troosten, blij maken, bewegen, herinneren, onthouden. Als je dat beseft, kan je ook bewust een moment kiezen voor het maken van of luisteren naar muziek. Bijvoorbeeld met het onthouden van de tafels, de maanden van het jaar, het alfabet of teksten uit de bijbel. Weet jij bv. wat er in psalm 47 staat? Als je luistert wel.

Tip 4: Geniet, gooi je haar eens los

Muziek breng je het beste over als je er zelf ook in op gaat. Je eigen passie, enthousiasme, emotie is het meest interessant en aanstekelijk voor de mensen om je heen. Voor je kinderen. Het kind voor wie je zingt, met wie je zingt geeft direct terug wat jij doet. Dat kan je zien bij dit lied:  Ik wil vandaag alleen maar zingen. Je ziet het dan wel niet op beeld, maar ik weet zeker dat de dirigenten voor het koor, net zo bewegen als de kids zelf. Wat je geeft, krijg je terug en een intensere beleving zorgt ook dat het beter blijft hangen.

Muziek werkt. Je maakt wat los. Je zet de hersenen aan het werk, je bouwt herinneringen, emoties vinden een plek of komen aan de oppervlakte, je geeft kennis door.

Met muziek geeft je iets mee wat levenslang aanwezig blijft.

Over Ellen Laninga

Dit artikel en deze vlog zijn gemaakt door Ellen Laninga. Je kunt haar onder andere kennen als dirigente van kinderkoor De Bromvlieg (vorig jaar zongen zij nog tijdens onze Nederland Zingt avond in Nijkerk). Zaterdag 24 oktober is Ellen te gast in de live-uitzending. Heb jij een vraag voor haar over deze tips of een heel andere vraag? Laat het ons weten via nederlandzingtonline@eo.nl of stel je vraag tijdens de uitzending in de chat.